نویسنده: P.Smit
مترجم: بهزاد برکت



 
[ ludolf kristiᾱn trevirᾱnus]
Ludolph Christian Treviranus
(ت.برمن، آلمان، 27 شهریور، 1158/ 18 سپتامبر 1779؛ و. بون، آلمان، 16 اردیبهشت 1243/6 مِه‌ی 1864)، کالبد شناسی گیاهی، فیزیولوژی گیاهی.
ترویرانوس علاقه‌ی خاصّی به واحد ساختاری بنیادین موجودات زنده- یعنی یاخته- و به نیروهائی که سبب تفکیک ساختاری می‌شوند داشت؛ از این رو به مطالعه‌ی جنبه‌های گوناگون رابطه‌ی میان ساختار و کارکرد گیاهان طی دوره‌ی تکامل فردی آنها پرداخت.
لودولف کریستیان از برادرش گوتفریت راینهولت سه سال کوچکتر بود. پدرش، یوئاخیم یوهان یاکوپ ترویرانوس (و. 1185)، بازرگانی بود که، پس از ناکامی در تجارت، سردفتر اسناد رسمی شد.
ترویرانوس در دانشگاه ینا به تحصیل پزشکی پرداخت؛ در آن دانشگاه ف.و شلینگ از معلمان او بود، اما بزرگترین تأثیر فلسفی بر او از فلسفه‌ی برادرش گوتفریت بود. لودولف کریستیان، به عنوان طرفدار «فلسفه‌ی طیعت»، علل فرایندهای حیاتی را در نفس حیات می‌جُست؛ و، همچون برادرش، هرگونه تفاوتی میان نیروهای جاندار و بی جان (یا آلی و غیر آلی) را انکار، و هر توضیح طبیعی از پدیده‌های حیات را طرد می‌کرد.
ترویرانوس، پس از تکمیل رساله‌ی دکتری (1180)، به عنوان پزشک مشاور در برمن مستقر شد. بر مبنای کتابی که وی در 1185 درباره‌ی ساختمان درونی گیاهان نوشت و متضمن مشاهدات درخور توجّهی پیرامون ساخت و کارکرد اندامهای تولید مثل بود، دانشگاه روستوک کرسی گیاه شناسی را به او پیشنهاد کرد. ترویرانوس در 1195 به برسلاو رفت؛ و در 1209 او و نِس فون ازنبک، از دانشگاه بون، جای خود را با هم عوض کردند. لودولف کریستیان علاقه‌ی پر نشاطی به سازمان و کار علمی باغهای گیاه شناسی نشان می‌داد؛ با این همه، نوشته‌های او در این زمینه (1222 و 1227) برایش دردسر بسیار فراهم آورد، زیرا آرای وی از حمایت لازم هیچ یک از همکارانش در دانشگاههای برسلاو یا بون برخوردار نشد.
اثر عمده‌ی ترویرانوس Physiologie der Gewächse («فیزیولوژی گیاهان»، 1835-1838) است، که مطالعه ای است مختص رابطه‌ی میان ساختار و کار گیاهان. این اثر به بررسی تفاوتهای میان حیات گیاهی و حیات جانوری، ساختارهای اصلی گیاهان (یاخته، شیره، و آوند مارپیچی)، بافتها و اندامها، حرکات شیره، دفع آب و جذب نور به وسیله‌ی برگها، رشد و زاد و ولد، شکلهای گوناگون تولید مثل، تأثیرات محیط، حرکت و سکون گیاهان، و نیز طول عمر آنها می‌پردازد. این کتاب امروز هم به سبب مقدمه‌های تاریخی معتبری که بر هر موضوع نوشته می‌شد، و طرز پرداخت به مطالب، که مشخصه‌ی همه‌ی آثار انتشار یافته‌ی ترویرانوس است، مورد توجه می‌باشد. محتوای عملی کتاب ارزش کمتری داشت. ترویرانوس استفاده از ذرّه بینهای ساده را ترجیح می‌داد، و این سلیقه مانع آن شد که وی به کشف پدیده‌های بنیادینی چون فرایند باروری و شکل گیری دانه‌ها دست یابد. از این رو بسیاری از مشاهداتش در زمان حیاتش از اعتبار افتاد. بنابر دیدگاه او، که متأثر از «فلسفه‌ی طبیعت» بود، باروری- خواه در گیاهان و خواه در جانوران – بایستی بامیانجیگری یک «مادّه‌ی قابل لمس» صورت پذیرد (1201، 1210).
مشاهدات ترویرانوس در مورد تأثیر موادّ شیمیایی بر گیاهان، رشته آزمایشهائی که توسط ‌هاینریش گوپرت- شاگردش در برسلاو- ادامه یافت، و تحقیق درباره‌ی حرکت ذرّات در یاخته، و مطالعاتی در مورد حرکت شیره در درخت (1190، 1196)، از دیدگاه فیزیولوژیک محض اهمیت بیشتری از سایر کارهای او دارند.
ترویرانوس، با همکاری برادرش گوتفریت، بین سالهای 1195- 1200 رشته مقالاتی در زمینه‌ی کالبد شناسی و فیزیولوژی انتشار داد. جلد چهارم (1200) حاوی نوشته‌هائی است از لودولف کریستیان در مورد شکل گیری و ساختار روپوست، ساختار روزنه، شهد گیاهی به عنوان مدفوع شته، و نیز به عنوان نشانه ای از بیماری گیاه، جنسیت و رویش گیاهان، تکثیر به وسیله ییاز گل، و تولید مثل در گیاهان گُمزاد.
دو برادر، همراه با فریدریش تیدمان، در 1203 Zeitschrift für Physiologie («مجله‌ی فیزیولوژی») را بنا نهادند، که شامل مقالاتی است از لودولف کریستیان در مورد کالبد شناسی و کار آوندهای شیرابه‌ای، ساختار اندامهای تولید مثل، تبخیر آب در گیاهان، تابندگی و تولید حرارت در گیاهان، و ناممکن بودن قابل رؤیت ساختن عمل باروری (1210).
علاقه‌ی ترویرانوس به تاریخ و هنر به انتشار کتابچه‌ای درباره‌ی کنده کاری روی چوب انجامید (1234)، که در آن وی استفاده از کنده کاری به عنوان ابزار کمک آموزشی گیاه شناسی در دوره‌ی رنسانس ] اوتوـــــ برونفلس، یرومه ـــــ بوک، لئونهارت ـــــ فوکس[، پیشرفت آن ] به همت کونرات ــــ گسنر،ـــــ ماتّیولی،ـــــ دودونس، ـــــ لوبِل، لِکلوز ( کلوزیوس)، و رودولف ـــــ کامراریوس[، زوال آن در سده‌ی هفدهم، و احیای آن در سده‌ی هجدهم (تامس بیوئیک) را مد نظر قرار داد. ترویرانوس، در واپسین سالهای عمر، یک رشته تکنگاشت درباره‌ی جنسهای گیاهان نوشت، که از آن جمله بودند زبان درقفا، تاج الملوک، Astilbe, Durieua و .Lindernia

کتابشناسی

آثار زیرین جزء اولین کارهای ترویرانوس است: Quaedam ad magnetismum sic dictum animalem spectantia (ینا، 1801)، که رساله دکتری او است؛« Vom Bau der cryptogamischen Wassergewächse»، در Beiträge zur Naturkunde ، ویراسته‌ی ف.وِیِر و م. مؤر، یکم (1805)؛ Vom inwendigen Bau der Gewächse und von der Saftbewegung in denselben (گوتینگن، 1806)؛ Beyträge zur Pflanzenphysiologie (گوتینگن، 1811)، که در بردارنده‌ی ترجمه‌ی آلمانی سلسله مقالات تامس نایت است درباره حرکت شیره‌ی گیاهی در درختان؛«Ueber die Ausdünstung der Gewächse und deren organe » در .... Vermischte Schriften، از گ. ر.و.ل.ک.ترویرانوس، یکم (گوتینگن، 1816)، 171-188؛ «Fernere Beobachtungen über die Bewegung der grünen Materie im Pflanzenreiche»، همان، دوم (برمن، 1817)، 71-92؛«Abhandlungen phytologischen Inhalts» همان، چهارم (برمن، 1821)، 222-1؛ Die Lehre vom Geschlechte der Pflanzen in Bezug auf die neuesten Angriffe erwogen (برمن، 1822)؛ «Uber den eigenen Saft der Gewächse…» در ZPhy، 1 (1824)، 147-180؛ «Bemerkungen über den Bau der Befruchtungstheile und das Befruchtung- sgeschäft » همان، 2 (1827)، 187-185؛«Etwas über die wässerigen Absonderungen blättriger Pflanzenthele»، همان، 3 (1829)، 72-87؛ و «Entwickelt sich Licht und Wärme beim Leben der Gewächse؟»، همان، 257-268.
آثار بعدی عبارتند از Caroli Clusii Atrebatis et Cosneri Tigurini,epistolae ineditae (لایپ تسیش، 1830)؛« Gelangt die Befruchtungsmatetie der Gewächse zu deren Samen- Anlagen auf eine sichtbare Weise?»، در ZPhy، 4 (1831)، 125-145؛ Physiologie der Gewächse ، 2 جلد (بون، 1835-1838)؛«Uber die Gattung Lindernia…»، در Lin، 16 (1842)، 113-126؛ Theorie der Gartenkunde…. (ارلانگن، 1843)، ترجمه آلمانی The Theory of Horticulture، از جان لیندلی (لندن، 1840)؛ Bemerkungen über die Führung von notanischen Gärten…. (بون، 1848)؛ Caricis specierum in imperio Rutheno hutheno huiusque lectarum enumeration (اشتوتگارت، 1852)؛ «Ueber die umbelliferen- Gattung Durieua»، در BZe، 11 ( 1853)، «Ueber die Gattung Astilbe»193-195، همان، 13 (1855)، 820-817 Die Anwendung des Holzschnittes zur bild- lichen Darstellung von Pflanzen nach Entstehung, Blüthe, Verfall und Restauration (لایپ تسیش، 1855؛ تجدید چاپ، اوترخت، 1949)؛ «Uber einige Stellen in des älteren Plinius Naturgeschichte der Gewächse»، در BZe، 17 (1859)، 321-325؛ و «Lebens- Abriss von Ludolph Christian Treviranus»، همان، 24 (1866)، ضمیمه، همراه با یک کتابشناسی ناقص.
زندگینامه ای در Akademische Denkreden، از ک.ف.پ.فون مارتسیوس (لایپ تسیش، 1866)، 523-538، موجود است.
منبع مقاله :
گیلیپسی، چارلز کولستون؛ (1387)، زندگینامه علمی دانشوران، برگردان: احمد آرام، [و دیگران]، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول